TNV - Theo chân những nghiên cứu và tìm hiểu về kinh tế làng nghề Hà Nội, chúngtôi có dịp về làng nghề truyền thống sản xuất Hương thôn Văn Trai Thượng,xã Văn Hoàng, huyện Phú Xuyên.
Nơi đây vào những ngày cận tết kẻ buôn người bán khắp nơi hối hả chạy về ngườivà xe chất đầy nhưng thùng hương to nhỏ, cả vùng quê ngào ngạt hương vị thảomộc quen thuộc. Khắp nơi đường làng nghõ xóm, trong sân ngoài vườn là hàngloạt các phên phơi hương với màu vàng rực rỡ.
Hương thành phẩm phải trải qua rất nhiều công đoạn, một trong số đó là công đoạntrộn bột hương. Bột hương ở xã Văn Hoàng được những người thợ làm hoàn toànbằng thảo mộc. Thành phần làm bột hương gồm các vị thuốc bắc như đại hoàng,hương nhu, quế hồi, xuyên hương, bạch chỉ, độc hoạt, đan bì, đinh hương… đượctán nhỏ và trộn, rồi hòa cùng dây keo hay còn gọi là bời lời để có thể gắn kết.
Người trộn phải thật đều tay, căn ke lượng nước thật chuẩn, nếu khô quá thì hươngkhông kết dính mà nếu ướt quá sẽ mốc và hay tàn. Tùy vào hương se (que) hayhương vòng mà người thợ có cách trộn khác nhau.
Nhờ chịu khó tìm tòi, đổi mới kỹ thuật và nhất là việc lựa chọn nguyên liệu thiênnhiên mà nghề làm hương đã mang về cho nhiều gia đình trong thôn Văn TraiThượng có thu nhập khoản lợi nhuận 300 triệu đồng mỗi năm. Đồng thời, các cơsở sản xuất trong thôn giải quyết việc làm thường xuyên cho 100 lao động với mức
thu nhập từ 4,5 - 6 triệu đồng/tháng.
Theo các cụ phụ lão kể lại, nghề làm hương ở xã Văn Hoàng đã có gần trăm năm.Hiện toàn xã có trên 50 hộ sản xuất hương, chiếm ¼ số hộ tại xã. Trước đây, cáchộ dân chủ yếu sản xuất hương bằng phương pháp thủ công, năng suất hạn chế vàgây bụi, ảnh hưởng đến sức khỏe của người làm. Tuy nhiên, vài năm trở lại đây,hầu hết các hộ đã đầu tư máy làm hương, không chỉ giúp tăng năng suất mà mẫumã và độ bền chắc của hương cũng được nâng cao.
Nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường, quy trình sản xuất hương ở Văn Hoàngngày càng được cải tiến. Trước kia, làm hương phải trông thời tiết, chỉ có trời nắngmới có thể đem phơi hương; phơi nắng thì hương mới thơm và bảo quản được lâu.
Thế nhưng, hiện nay, nhờ máy sấy hương, hầu hết các gia đình sản xuất đượcquanh năm do người dân nơi đây áp dụng máy móc vào sản xuất, hương trước kiađược phơi thủ công tự nhiên nên phụ thuộc rất nhiều vào thười tiết mưa nắng. Bâygiờ, khoa học phát triển các hộ đều có lò sấy nhiệt, máy se hương nên những ngườithợ hương chúng tôi đỡ vất vả nhiều”.
Có những cơ sở sản xuất đầu tư 8 máy bắn tăm hương tự động và cả máy sấyhương, để đáp ứng nhu cầu mỗi năm cung cấp ra thị trường khoảng gần 5.000thùng. Hầu hết các hộ gia đình làm nghề, càng gần Tết, nhà nào cũng tất bật, sángtrộn bột và bắn tăm hương; chiều tập trung vào phơi hương, đóng gói, thậm chí cónhững cụ già đã ngoài 70 tuổi cũng vui vẻ góp công giúp con cháu.
Bắt kịp xu thế phát triển của thị trường và nhu cầu đòi hỏi của khách hàng ngàycàng cao, người dân làm nghề sản xuất hương cũng đã biết đầu tư cho cải tiến baobì, đóng gói sản phẩm đẹp mắt.
Và đặc biệt từ tháng 11 năm 2021 Hội nông dân xã Văn Hoàng đã tiến hành làmthủ tục đăng ký nhãn hiệu tập thể cho thương hiệu “Làng nghề truyền thống sảnxuất hương Văn Trai Thượng”. Đây là một trong những bước tiến quan trọng thểxây dựng và phát triển làng nghề bền vững, là tài sản kế thừa cho con cháu maisau.
Khi nói đến tục lệ thắp hương, dù nghèo khó hay giàu sang người dân Việt Nam từngàn đời nay vẫn duy trì nét văn hóa truyền thống này. Người đi xa về thắp hươnglên bàn thờ tổ. Người lên tàu xe đi làm ăn, đi học cũng thắp hương để cầu bình an,suôn sẻ…Hơn ai hết những người thợ ở thôn Văn Trai Thượng, xã Văn Hoàng lànhững người mong muốn lưu giữ nét đẹp văn hóa tâm linh truyền thống của ngườiViệt từ những nén hương thơm tự tay họ làm ra.
Bài và ảnh: Phạm Thúy Quỳnh